Postnatale depressie

Je hebt vast wel eens gehoord van de ‘kraamtranen’ of ‘baby blues’.  Rond de derde of vierde dag na de bevalling zitten de tranen bij de meeste nieuwe moeders erg hoog. Je kan om het minste of geringste, of zelfs helemaal zonder aanleiding wel huilen. Dat is een normaal verschijnsel in de kraamperiode en gaat na die paar dagen dan ook weer voorbij.

Een postnatale depressie is anders. Intenser, heftiger, langduriger en gaat niet vanzelf weer voorbij. Een postnatale depressie houdt in dat een moeder, binnen een jaar na de geboorte van haar kind, te kampen krijgt met allerlei lichamelijke en psychische klachten. Dit zorgt er voor dat ze niet of nauwelijks meer normaal kan functioneren in het dagelijks leven en ze haar alles behalve gelukkig voelt.

Dat de klachten soms pas maanden na de bevalling beginnen, heeft vaak te maken met het feit dat de moeder dan stopt met het geven van borstvoeding. Ook het proces van borstvoeding geven, heeft alles te maken met hormonen. Soms houden de borstvoedingshormonen de boel nog net bij elkaar, wanneer er al een wankel evenwicht in je hormoonhuishouding is en wanneer je dan stopt dan ‘vlieg je uit de bocht’. Dan raken je hormonen in disbalans wat onderstaande klachten kan veroorzaken.

Het maakt het extra moeilijk als er onbegrip is vanuit je omgeving. Want heb je jezelf niet allang afgevraagd wat de oorzaak van je klachten kan zijn? Wat je verkeerd hebt gedaan? Waarom je niet blij bent en geen liefde voelt voor je baby?

Wanneer je klachten worden afgedaan als: ‘Het is best druk nu met twee kleintjes hè? Maar dat hoort er allemaal bij joh.’ Of: ‘Ja, ik slaap óók slecht en ben óók zo moe, maar ja, wat wil je met een baby?’ Dit kan je een extra dreun geven. Het voelt alsof jij met jouw klachten niet serieus genomen wordt. Maar bedenk goed, jij hebt hier niet om gevraagd. En jij kan er niets aan doen dat jou dit overkomt!!

Kijk voor een duidelijk beeld van wat het inhoudt om een postnatale depressie mee te moeten maken en wat het met jou als vrouw doet en met je gezin, naar de documentaire ´Roze wolk´ (2016) van Anne-Marieke Graafmans.  In deze 54 minuten durende documentaire wordt er vanuit de ervaring verteld, tot aan de pijnlijkste momenten toe, wat het met je doet als vrouw, maar ook als man, als je gezin met een postnatale depressie te maken krijgt.

De volgende symptomen zijn een aantal uit een nog veel langere lijst waar je last van kunt hebben. Je hoeft niet alle symptomen te hebben als je een postnatale depressie hebt. Een juiste anamnese (het uitgebreid vragen naar de klachten en omstandigheden) geeft veel meer duidelijkheid hierover.

• Depressie
• Somberheid
• Prikkelbaarheid
• Rusteloosheid/opgejaagd gevoel
• Labiliteit (snel/veel huilen)
• Niet kunnen slapen, of juist heel veel slapen
• Angst om jezelf en/of je kind iets aan te doen
• Angst dat het nooit meer overgaat, dat je gek bent geworden
• Angst voor scherpe voorwerpen
• Gedachten over zelfdoding (suïcidale gedachten)
• Concentratieverlies (vergeetachtigheid)

• Meer dan gemiddelde hoofdpijn/migraine
• De neiging om jezelf de schuld te geven van je postnatale depressie
• Paniekaanvallen
• Enorm transpireren, met name ’s nachts
• Het gevoel dat alles je ontglipt
• Je diep ongelukkig voelen
• Je nergens meer op kunnen verheugen
• Geen toekomst meer zien, angst om te falen als vrouw en moeder
• Verlies van alle gevoel, ook seksueel (libidoverlies)
• Enorm schuldgevoel naar partner en kind.
• Een lage bloedsuikerspiegel, veel behoefte aan zoetigheid.

Er wordt vaak naar oorzaken gezocht. Zowel in het heden, als in het verleden, zoals:

• Een moeilijke zwangerschap, al dan niet met complicaties
• Een traumatische bevalling
• Relatieproblemen
• Financiële zorgen
• Ziekte of een sterfgeval in de familie
• Eigenschappen als perfectionisme en de lat hoog leggen
• Geen fijne jeugd hebben gehad
• Trauma’s uit het verleden
• Depressie in het verleden of in de familie

Bovenstaande ‘oorzaken’ zijn niet op zichzelf de aanleiding voor een postnatale depressie. Maar het zijn wel risicofactoren die, niet één uitgezonderd, zorgen voor stress in je lijf. Bij stress is het hormoon cortisol flink actief in je lichaam en eist veel energie op. Daardoor blijft er minder energie over voor je vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron wat kan zorgen voor een disbalans.

Uit onderzoek blijkt dat een te laag progesterongehalte ten opzichte van het oestrogeengehalte zorgt voor alle bovenstaande klachten.

Het heeft dus ook weinig zin om te ‘graven’ naar trauma’s uit het verleden. Indien het nog een relevant probleem is, verdient het zeker aandacht om daar wat mee te doen. Belangrijker is het om in eerste instantie de hormonale disbalans te herstellen.

Vrouwen bekend met:

• PMS
• Een postnatale depressie in het verleden
• Een prénatale depressie

hebben een fors verhoogde kans op het ontwikkelen van een postnatale depressie. Zij hebben immers al klachten die te maken hebben met een hormonale disbalans. Na een bevalling, of het stoppen van de borstvoeding treden opnieuw grote schommelingen op in de hormoonhuishouding. De kans is groot dat die disbalans verergert, met een postnatale depressie tot gevolg.

Maar het is niet omkeerbaar, dat iedere vrouw met één van de genoemde problemen, standaard een postnatale depressie gaat krijgen.

Want ook vrouwen die:

• een vlekkeloze jeugd hebben gehad
• gewenst zwanger zijn
• een relatie hebben met de man van hun dromen
• en een zwangerschap en bevalling hebben volgens het boekje

en dus ogenschijnlijk helemaal geen risicofactoren hebben, kunnen een postnatale depressie krijgen. En daar is maar één simpele verklaring voor. Iedere vrouw die namelijk een postnatale depressie ontwikkelt, is in de periode tot ± een jaar daarvoor bevallen of gestopt met het geven van borstvoeding. En wat al die vrouwen gemeen hebben is dat er grote veranderingen in de hormoonhuishouding plaatsvinden. Dit gebeurt zowel na de bevalling, als na het stoppen van de borstvoeding. De hormonen zijn uit balans geraakt: het progesterongehalte blijft in verhouding tot het oestrogeengehalte te laag. Waarom de ene vrouw gevoeliger is dan de andere voor die schommelingen en de ene dus wel en de ander geen postnatale depressie krijgt is nog niet echt duidelijk. Maar dat een aanpak met hormoontherapie vele malen effectiever is dan welke andere behandeling dan ook, is wél uit onderzoek gebleken en ook in de praktijk al tientallen jaren duidelijk merkbaar.

Indien je een postnatale depressie hebt en je doet er niets aan, of de oorzaak wordt niet aangepakt, dan kan het wel een jaar duren voordat de klachten enigszins beginnen af te nemen. Uiteindelijk zal dat wel gebeuren en zal je gedurende je menstruele cyclus steeds meer klachtenvrije dagen krijgen. Maar helemaal zal je niet van je klachten af komen. In de twee of drie weken voor je menstruatie zal je last blijven houden van de meeste klachten die dan PMS of PMDD worden genoemd. Het zal ook steeds moeilijker voor je worden, want in de klachtenvrije week voel je je zo goed en heb je zo veel energie, je kan de hele wereld weer aan en je voelt je super! En iedere keer dat je weer terugvalt in die zware weken met al je klachten, ga je meer aan jezelf twijfelen en vallen de goede dagen en weken daarbij in het niet. Ook lijkt het voor de buitenwereld alsof alles zijn gangetje wel weer gaat, waardoor je steeds meer het gevoel hebt er alleen voor te staan.

Deze ‘restverschijnselen’ zullen niet spontaan verdwijnen als de hormonale disbalans niet hersteld wordt en dus kun je tot de overgang met deze klachten, die je leven beheersen, blijven zitten.

Pak je wél de oorzaak aan, dan geldt over het algemeen: hoe eerder je er bij bent, hoe sneller je ook kunt herstellen. Als je namelijk langer met je klachten blijft rondlopen, zal je lichaam en je hormoonhuishouding er alles aan doen om te compenseren, om de boel draaiende te houden. Met overbelasting en uitputting van bijvoorbeeld je bijnieren tot gevolg. Het kost dan meer moeite en tijd om je lichaam en hormoonhuishouding weer in balans te brengen.

Indien je eerder een postnatale depressie hebt gehad, is de kans op herhaling na een volgende zwangerschap zeer groot, namelijk 40%-60%. En dan in heftigere mate en van langere duur. Ook als je te maken hebt met een prénatale depressie is de kans zeer groot dat deze na je bevalling overgaat in een postnatale depressie.

Je kan de kans op herhaling of het ontstaan van een postnatale depressie aanzienlijk terug dringen, naar 7%, indien je je preventief laat behandelen met hormoontherapie na de bevalling. Daarnaast zullen begrip, adviezen en begeleiding jou sterker in je schoenen laten staan, waardoor de kans op een fijne kraamtijd ineens heel reëel wordt. En dat gun ik jou van harte!

Dus neem geen risico en laat je preventief behandelen.